[Artikel bijgewerkt op 11/09/2023]
Alcohol, vaak geconsumeerd en zeer gewaardeerd, is niet zonder gevolgen voor het lichaam. Van occasionele consumptie tot verslaving, alcohol is aanwezig bij de meerderheid van de Fransen, van wie 87% zegt minstens één keer per jaar te drinken.
Voordat je verder leest
Ik ben geen expert op dit gebied, maar ik heb een passie voor voeding en gezondheid.
De artikelen die je op mijn site vindt, zijn het resultaat van diepgaand onderzoek dat ik graag met je wil delen. Ik wil echter benadrukken dat ik geen gezondheidsdeskundige ben en dat mijn advies in geen geval dat van een gekwalificeerde arts mag vervangen. Ik ben er om je te begeleiden, maar het is belangrijk dat je een professional raadpleegt voor specifieke vragen of medische problemen. Jouw welzijn is belangrijk. Zorg er dus voor dat je de juiste deskundigen raadpleegt en zorg zo goed mogelijk voor jezelf.
23,6% van de mensen tussen 18 en 75 jaar overschrijdt de dagelijkse consumptierichtlijnen (2 glazen per dag).
Deze cijfers tonen aan dat alcohol alomtegenwoordig is in ons dagelijks leven.
Maar hoe zit het met de gevolgen voor ons lichaam?
De hersenen
De hersenen zijn een van de eerste slachtoffers van overmatig alcoholgebruik.
Alcohol werkt als een verdovend middel op de hersenen. In eerste instantie creëert het een staat van euforie, die vervolgens snel leidt tot slaperigheid en gevoelloosheid. Op de lange termijn, en bij een gemiddeld gebruik van zes glazen per dag, zullen bepaalde cellen geleidelijk verdwijnen, een proces dat bekend staat als “verlies van hersenweefsel”. Dit verlies leidt tot een inkrimping van de hersenen.
Meer specifiek werkt alcohol in op bepaalde gebieden van de hersenen:
- Frontale cortex: Dit gebied is de zetel van hogere cognitieve functies zoals redeneren, uitvoerende functies, taal en werkgeheugen.
Chronisch alcoholgebruik tast deze cortex aan, wat leidt tot een afname van de intellectuele capaciteit en ontremming. - Hippocampus: Speelt een belangrijke rol in geheugen en ruimtelijke navigatie. De hippocampus wordt direct aangetast, of het nu gaat om een toestand van totale intoxicatie (geheugenverlies) of op de lange termijn (progressief geheugenverlies en moeite om dingen te onthouden).
- Het cerebellum: Dit controleert de motoriek en speelt een rol bij bepaalde cognitieve functies. Het is gebruikelijk om een gebrek aan evenwicht en coördinatie te zien bij mensen die grote hoeveelheden alcohol hebben gedronken. Dit gebrek aan evenwicht speelt een rol bij ongevallen, vooral op de openbare weg.
- De hersenstam: speelt een essentiële rol in primaire functies zoals ademhaling en hartslag. Als er te veel alcohol wordt gedronken, kan er bewustzijnsverlies optreden, wat leidt tot verdoving van dit gebied. Dit kan leiden tot coma of zelfs de dood.
In sommige gevallen kan het syndroom van Korsakoff ontstaan, een neurologische aandoening veroorzaakt door vitamine B1-tekort (vaak gecorreleerd met chronisch alcoholisme).
Er is nu een nauw verband vastgesteld tussen depressie en chronisch alcoholisme, en het risico op afhankelijkheid neemt toe als de geestelijke gezondheid aangetast en kwetsbaar is.
Alcohol werkt in op de afgifte van dopamine (de neuromediërende factor van genot) en kan daarom een staat van afhankelijkheid veroorzaken.
Alcoholverslaving komt momenteel voor bij 10% van de volwassen drinkers in Frankrijk. (Gegevens van Inserm)
Het valt ook niet te ontkennen dat zelfs ‘licht’ alcoholgebruik een directe invloed heeft op bepaalde delen van de hersenen. Het spreekt voor zich dat chronische overconsumptie een grotere impact heeft en onomkeerbare schade kan veroorzaken.
Gevolgen voor de lever
Wanneer alcohol wordt ingenomen, wordt ethanol direct door het spijsverteringskanaal opgenomen. Het grootste deel wordt naar de lever gebracht om geoxideerd te worden. Ethanol wordt omgezet in acetaldehyde, een zeer giftige metaboliet.
Vanuit het oogpunt van de lever is het eerste gevolg steatose, d.w.z. een ophoping van vet in de levercellen.
Als het verbruik aanhoudt, ontstaat er een ontsteking die zelfs kan leiden tot necrose (afsterven) van de levercellen. Dit leidt tot fibrose, met andere woorden, de vorming van littekenweefsel.
Het belangrijkste gevolg van fibrose is cirrose, waarbij het leverweefsel verandert en hard wordt.
Cirrose is een ziekte die vaak voorkomt bij alcoholisten en kan de oorzaak zijn van geelzucht of, erger nog, leverkanker.
Alcoholvergiftiging kan leiden tot acute alcoholhepatitis, met een plotselinge en onomkeerbare celdood tot gevolg. Het risico op sterfte is verhoogd, dus totale onthouding van alcohol is noodzakelijk.
Hart- en vaatziekten
De invloed van alcohol op hart- en vaatziekten is controversieel. Het is waar dat sommigen al lang pleiten voor de gunstige effecten van matig drinken, terwijl anderen het afkeuren door te wijzen op de schadelijke effecten op de cardiovasculaire gezondheid.
Een meta-analyse van Ronksley in het British Medical Journal bestudeert de impact van chronisch alcoholgebruik op hart- en vaatziekten. Hiervoor vergeleek hij een groep personen die geen alcohol consumeerden met een groep personen die niet meer dan 4,5 glazen per dag consumeerden. De resultaten tonen een verminderd risico op hart- en vaatziekten bij mensen die gemiddeld 1,1 glas alcohol per dag drinken.
Chronische light-drinkers” hebben 14 tot 25% minder kans op hart- en vaatziekten dan geheelonthouders.
Alcohol zou dus een beschermende rol kunnen spelen. Dit beschermende effect kan worden verklaard door een stijging van het HDL-gehalte bij alcoholgebruik. HDL-cholesterol is wat beter bekend staat als “goed cholesterol”. Het helpt de ophoping van vetten langs de wanden van bloedvaten voorkomen, waardoor ze niet verstopt raken. Bovendien helpt HDL bij het afvoeren van overtollig cholesterol in de organen.
Andere studies wijzen er echter op dat alcohol een factor is bij het ontstaan van hart- en vaatziekten.
In overmaat en op lange termijn kan alcohol een invloed hebben op de arteriële stijfheid, wat leidt tot een vermindering van de capaciteit voor dilatatie of contractie die gewoonlijk schommelt volgens de bloeddruk. Dit verhoogt het risico op ischemische of hemorragische beroertes.
Bij zware gebruikers wordt soms een vergroting van het hartvolume waargenomen. Deze vergroting verzwakt de bloedcirculatie in het hart en staat bekend als gedilateerde cardiomyopathie.
Om de vasculaire gezondheid zo goed mogelijk te beschermen, moet alcoholconsumptie beperkt en sporadisch zijn.
Kanker
Alcohol wordt beschouwd als kankerverwekkend. Onderzoeken tonen aan dat alcohol verantwoordelijk is voor 11% van de kankergevallen bij mannen en 4,5% bij vrouwen.
Chronische alcoholconsumptie heeft een bijzondere invloed op de ontwikkeling van bepaalde kankers: van de luchtwegen, slokdarm, maag, lever, dikke darm en borst.
Acetaldehyde, een chemische verbinding die ontstaat bij de omzetting van alcohol tijdens het spijsverteringsproces, is giftig wanneer de concentratie te hoog wordt. Het is gedeeltelijk verantwoordelijk voor de ontwikkeling van kanker, vooral van de lever en de borst.
Wanneer alcoholconsumptie gepaard gaat met tabaksgebruik, zijn de gevolgen voor de gezondheid catastrofaal. Het risico op kanker van de bovenste luchtwegen wordt verhoogd omdat de effecten van tabak en alcohol synergetisch zijn.
Het is duidelijk dat men zich niet bewust is van de risico’s van overmatige alcoholconsumptie. Volksgezondheid maakt er nu een erezaak van om het publiek te informeren door middel van preventieboodschappen en campagnes. Maar is dit echt genoeg?
In 2013 genereerde de alcoholindustrie een omzet van bijna 22 miljoen euro. Alcohol is niet alleen een economische markt, maar vertegenwoordigt ook een echte Franse traditie, vooral dankzij de wijnindustrie.
Tussen economie en traditie is alcohol een alomtegenwoordig symbool van de sociale gebeurtenissen en mijlpalen in ons leven. Alcohol is een sociale, culturele en schadelijke factor.
Preventie en opvoeding van alcoholgebruik moeten systematisch plaatsvinden vanaf de jongste leeftijd.
Het gaat er dus niet om alcohol uit onze eetgewoonten te bannen, maar om de manier waarop we alcohol consumeren te veranderen.