Kaliumtekort: symptomen en behandelingen

[Artikel bijgewerkt op 11/09/2023]

Kalium is een essentieel mineraal, van levensbelang zelfs, voor het goed functioneren van het lichaam. Daarom is het belangrijk om een tekort aan dit element te onderhouden en te behandelen, of het nu licht of ernstig is. Lees meer over de rol van kalium, de oorzaken, symptomen en mogelijke behandelingen van hypokaliëmie of kaliumtekort.

Wat is kalium en welke effecten heeft het op het lichaam?

Kalium is een essentieel mineraal dat een aantal vitale functies vervult in het menselijk lichaam. Net als natrium en chloor is het een elektrolyt en het chemische symbool is “K”. De belangrijkste functies zijn als volgt:

• Kalium zorgt samen met natrium voor het zuur-base evenwicht in het lichaam en de lichaamsvloeistoffen. Kalium regelt de ph in de cellen, terwijl natrium de ph buiten de cellen regelt;
• Kalium speelt een essentiële rol bij de overdracht van zenuwimpulsen;
• Kalium zorgt er ook voor dat spieren samentrekken, inclusief hartspieren;
• Dit mineraal draagt bij aan het goed functioneren van de nieren en de bijnieren;
• Het is betrokken bij verschillende enzymatische reacties, eiwitsynthese en koolhydraatmetabolisme.

Wat zijn de oorzaken van kaliumtekort?

Kaliumtekort, of hypokaliëmie, wordt veroorzaakt door een overmatig verlies van kalium via de urine of via het spijsverteringskanaal. Dit verlies kan optreden als gevolg van overmatig diarree of braken. Het kan ook optreden na ernstige en uitgebreide brandwonden. Hypokaliëmie kan ook optreden bij het gebruik van bepaalde geneesmiddelen, zoals diuretica die de urineafscheiding stimuleren, of laxeermiddelen.

Langdurig gebruik van aspirine, digitalis en corticosteroïden kan ook een kaliumtekort veroorzaken. Tot slot kan langdurig vasten leiden tot hypokaliëmie, net als stoornissen zoals anorexia. Over het algemeen wordt kaliumtekort waargenomen bij bijna 20% van de mensen die in het ziekenhuis worden opgenomen. 5% van deze mensen heeft ernstige hypokaliëmie. Ook bij 10% tot 40% van de mensen die diuretica gebruiken, komt kaliumgebrek voor.

Wat zijn de symptomen van kaliumtekort?

In het geval van milde of matige hypokaliëmie kunnen patiënten de volgende symptomen ervaren:

• Vermoeidheid ;
• Misselijkheid
• Spierkrampen
• Intestinale traagheid ;
• opgeblazen gevoel
• Buikpijn ;
• Constipatie ;
• Frequent urineren;
• Metabole alkalose.

In het geval van ernstige hypokaliëmie zijn de symptomen waarschijnlijk iets meer uitgesproken:

• Spierverlamming
• Hartritmestoornissen;
• hartkloppingen
• duizeligheid;
• Kortademigheid gevolgd door pijn op de borst;
• Te trage of te snelle hartslag;

In het geval van een ernstig onbehandeld kaliumtekort is het risico op een hartstilstand ook hoger, wat tot de dood van de patiënt kan leiden.

Hoe wordt kaliumgebrek gediagnosticeerd?

Over het algemeen worden drie methoden gebruikt om hypokaliëmie vast te stellen:

• Het meten van het kaliumgehalte in het bloed: er wordt bloed afgenomen om het kaliumgehalte te bepalen;
• Elektrocardiografie: een abnormaal laag kaliumgehalte leidt meestal tot hartritmestoornissen. Deze aandoening kan worden gediagnosticeerd met elektrocardiografie;
• Meting van de hoeveelheid kalium in de urine: als de oorzaak van hypokaliëmie onduidelijk is, nemen artsen vaak een urinemonster om de snelheid van de urine-uitscheiding van kalium te bepalen;
• Een analyse van de nierfunctie is ook nodig om de redenen voor het kaliumtekort vast te stellen. De arts voert ook een vragenlijst uit over het dieet, de levensstijl en eventuele behandelingen van de patiënt om de waarschijnlijke oorzaken van het kaliumtekort vast te stellen.

Hoe wordt kaliumtekort behandeld?

De oplossing voor de behandeling van kaliumtekort is over het algemeen om de patiënt kaliumsupplementen te geven, d.w.z. supplementen met een hoge concentratie kalium. Het supplement kan oraal worden ingenomen. Het wordt in kleine hoeveelheden bij de maaltijd ingenomen, of één keer per dag in grote hoeveelheden. Supplementen zoals kaliumchloride kunnen worden ingenomen in de vorm van capsules.

Intraveneuze toediening is ook mogelijk, zodat het supplement sneller werkt. Deze optie wordt echter alleen aanbevolen als hypokaliëmie levensbedreigend is, als het ernstige hartritmestoornissen veroorzaakt of als orale toediening niet effectief is.

Mensen die kaliumverlagende medicijnen gebruiken, moeten regelmatig gecontroleerd worden door een arts die het kaliumgehalte in hun lichaam meet. Het nemen van een supplement is niet verplicht, maar kan nodig zijn indien nodig. Er kunnen ook medicijnen worden voorgeschreven die kalium helpen vasthouden, zoals amiloride, eplerenon, spironolacton of triamtereen.

Deze medicijnen mogen echter alleen worden ingenomen als de nieren goed werken. Tot slot, als een magnesiumtekort tegelijk met een kaliumtekort optreedt, moeten beide tegelijkertijd behandeld worden.

Hoeveel kalium hebben we nodig?

Over het algemeen is een dieet dat rijk is aan fruit en groenten voldoende om de dagelijkse hoeveelheid kalium te leveren die iemand nodig heeft. Hier is een lijst van voldoende dagelijkse inname afhankelijk van de leeftijd van elke persoon:

• 0-6 maanden: 400 mg/dag ;
• 7 tot 12 maanden: 700 mg/dag;
• 1 tot 3 jaar: 3 g/dag;
• 3 tot 8 jaar: 3,8 g/dag;
• 9 tot 13 jaar: 4,5 g/dag;
• 14 jaar en ouder: 4,7 g/dag.

De dagelijkse kaliuminname van een zwangere vrouw moet ongeveer 4,7 g zijn, terwijl die van een vrouw die borstvoeding geeft hoger is, namelijk 5,1 g/dag.

Welke voedingsmiddelen zijn rijk aan kalium?

De voedingsmiddelen die het rijkst zijn aan kalium zijn fruit en groenten. Bijna alle voedingsmiddelen bevatten echter kalium. Een evenwichtige voeding is over het algemeen voldoende om de benodigde dagelijkse hoeveelheid te leveren.

Hier zijn de belangrijkste voedingsmiddelen die rijk zijn aan kalium:

• Gekookte witte bonen: 250 ml bevat ongeveer 1.061 mg kalium ;
• Mosselen in blik: 100 g bevat ongeveer 628 mg kalium;
• Gekookte spinazie: 125 ml bevat ongeveer 443 mg kalium;
• Gebakken aardappel met schil: 175 g bevat ongeveer 950 mg kalium;
• Gebakken aardappel zonder schil: 155 g bevat ongeveer 610 mg kalium;
• Banaan: 120 g bevat gemiddeld 422 mg kalium;
• Gewone yoghurt: 175 ml bevat ongeveer 430 mg;
• Gekookte winterpompoen: 125 ml bevat tussen 308 en 478 mg kalium;
• Gebakken of gegrilde heilbotfilet: 100 g bevat bijna 576 mg kalium;
• Gepureerde tomaten in blik: 125 ml bevat bijna 580 mg kalium.

Conclusie

Zoals je hebt begrepen, is een matig of ernstig kaliumtekort niet iets om lichtvaardig op te vatten. Dit element heeft een directe invloed op het functioneren van ons vitale orgaan: het hart. Zodra je een van de symptomen ervaart die in dit artikel zijn genoemd, is het eerste wat je moet doen contact opnemen met je arts. Vergeet niet om gezond en evenwichtig te eten. Over het algemeen zit alle kalium die je lichaam nodig heeft in je dagelijkse voeding. De beste manier om hypokaliëmie te behouden is dus om veel fruit en groenten te eten, en de voedingsmiddelen die in dit artikel worden genoemd.