Zinktekort: symptomen en behandelingen

[Artikel bijgewerkt op 11/09/2023]

Het lichaam heeft verschillende voedingsstoffen nodig om te kunnen functioneren. Een van deze mineralen is zink. Hoewel het lichaam maar een zeer kleine hoeveelheid nodig heeft, is een tekort heel goed mogelijk. Wanneer het lichaam niet over de benodigde hoeveelheid beschikt, kan iemand tekenen van een tekort vertonen. In dit artikel lees je wat deze symptomen zijn, hoe je ze kunt behandelen en welke zinkrijke voedingsmiddelen je het beste kunt kiezen.

Wat is een zinktekort?

Een zinktekort of hypozinkemie wordt gekenmerkt door onvoldoende sporen van dit mineraal in het lichaam. Dit tekort kan een aantal storingen veroorzaken, omdat de werking van verschillende processen afhankelijk is van zink. Dit essentiële mineraal is van nature aanwezig in sommige voedingsmiddelen.

Zijn vele functies in het lichaam omvatten

• Celvorming, celstofwisseling
• Synthese van moleculen: vorming van DNA, RNA en eiwitten
• Ondersteuning van ongeveer 300 enzymen om ze te helpen hun werk te doen
• Verantwoordelijk voor de reuk- en smaakzintuigen
• Versterkt het immuunsysteem
• Helpt een individu te groeien van foetus tot tiener
• Geneest wonden

Het lichaam kan zink niet opslaan, dus is het belangrijk om regelmatig zink in te nemen om het aan te vullen.

Wat zijn de oorzaken van een zinktekort?

Een lage zinkconsumptie is de belangrijkste oorzaak van een zinktekort. Maar ondanks een dieet dat rijk is aan dit mineraal, kunnen bepaalde factoren het zinkgehalte in het lichaam verlagen, wat leidt tot een tekort.

Dieetroutines die leiden tot een tekort:

• Veganisme, vegetarisme en veganisme: de biologische beschikbaarheid van zink in voedingsmiddelen van dierlijke oorsprong is hoger dan in die van plantaardige oorsprong. Bovendien bevatten peulvruchten en zaden, de belangrijkste voedingsmiddelen voor veganisten, fytaat, dat de absorptie ervan verhindert.
• Baby’s die uitsluitend moedermelk krijgen: moedermelk zorgt voor de noodzakelijke zinkinname gedurende de eerste zes maanden, namelijk 2 mg per dag. Maar na deze leeftijd stijgt de behoefte tot 3 mg per dag en is moedermelk niet langer in staat om deze dosis te leveren. Een tekort aan ijzer bij baby’s zou hun groei belemmeren.
• IJzersupplementen: ijzer kan het zinkgehalte in het lichaam verstoren, waardoor het daalt.
• Het gebruik van bepaalde medicijnen zoals diuretica, antibiotica en penicillines kan het zinkgehalte in het lichaam verlagen.

Bepaalde medische aandoeningen bevorderen ook een zinktekort:

• Darmziekten zoals de ziekte van Crohn, coeliakie en hemorragische rectocolitis verminderen de absorptie van dit mineraal en bevorderen het verlies ervan.
• Chronische ziekten zoals diabetes, chronische diarree, sikkelcelanemie, nier- en leverziekten kunnen leiden tot overmatig zinkverlies.
• Alcoholisme: alcoholconsumptie vermindert de absorptie van dit mineraal en verhoogt de urineafscheiding. Bovendien staan alcoholisten niet bekend om hun gezonde eetgewoonten, waardoor het risico op een zinktekort nog groter wordt.
• Zwangere vrouwen en vrouwen die borstvoeding geven: hun behoefte aan deze voedingsstof neemt toe omdat ze twee mensen tegelijk voeden, zichzelf en hun kind.

Wat zijn de symptomen van een zinktekort?

Er kunnen veel gezondheidsproblemen optreden. Het lichaam kan lijden aan een tekort, maar vertoont een tijdje geen uiterlijke tekenen. Na verloop van tijd zullen er echter symptomen optreden, afhankelijk van de ernst van het tekort.

Verlies van eetlust

Een van de vele functies van zink in het lichaam is het beïnvloeden van ghreline. Een spijsverteringshormoon dat ook bekend staat als het hongerhormoon, dat de eetlust stimuleert en het verlangen om voedsel te consumeren vergroot. Dus hoe minder zink je hebt, hoe minder ghreline aan het werk gaat en hoe meer je eetlust vermindert. Dit verklaart ook gewichtsverlies, een ander mogelijk symptoom.

Verzwakking van het immuunsysteem

Dit element heeft een grote invloed op het immuunsysteem. Zelfs een licht tekort kan er negatieve gevolgen voor hebben. Een eenvoudige verkoudheid kan er bijvoorbeeld langer over doen om te genezen als er een tekort is.

Langzamere genezing van wonden

Bij een verwonding helpt zink bij de bloedstolling, het opzetten van een immuunafweersysteem op de plaats waar je gewond bent geraakt en het herstellen van gedegenereerde huidcellen in hun normale staat. Zink is daarom nodig in elke fase van de genezing en een tekort kan de genezing vertragen of zelfs voorkomen.

Verlies van reuk- en smaakzin

Zink is ook verantwoordelijk voor de reuk- en smaakzin. Hoewel dit tekort niet vaak voorkomt, komt dit symptoom vaak voor bij ouderen die lijden aan een tekort aan zink.

Hypogonadisme

Zink is cruciaal voor iemands groei en ontwikkeling op jonge leeftijd. Een lage zinkinname kan daarom de groei vertragen. Deze vertraging heeft vooral invloed op de ontwikkeling van het voortplantingssysteem. Hypozinkemie bij adolescenten kan de puberteit plotseling tot stilstand brengen, wat leidt tot hypogonadisme (lage productie van geslachtshormonen).

Andere minder vaak voorkomende symptomen zijn haaruitval, diarree, huidlaesies en gebrek aan concentratie. Niet al deze symptomen hoeven noodzakelijkerwijs voor te komen. Deze symptomen kunnen wijzen op een ander voedingstekort, dus ga altijd voor de zekerheid naar de dokter.

Wat te doen bij een zinktekort?

Als je een tekort vermoedt, moet je naar een gezondheidsdeskundige gaan om het zeker te weten en de juiste behandeling te krijgen. Als je het al weet, let dan op je gezondheidstoestand. Als je bijvoorbeeld meerdere dagen diarree hebt, neem dan contact op met je arts. Neem ook contact op met je arts als de behandeling ongemak veroorzaakt, zoals misselijkheid, duizeligheid, migraine, enz. Vergeet tot slot niet om elke dag zinkrijk voedsel te eten.

Hoe wordt een zinktekort vastgesteld?

Hypozinkemie is moeilijk op te sporen vanwege het lage zinkgehalte in het lichaam. Daarom is een enkele test niet voldoende, vooral niet voor een licht tekort. Je bloedtest kan een normaal niveau laten zien, terwijl je eigenlijk een tekort hebt. Naast de bloedtest kan de arts ook een urinetest en een haartest uitvoeren om de zinkconcentratie te bepalen. Het normale niveau ligt tussen 0,66 en 1,1 µg/mL bloed.

Er kunnen ook andere tests worden uitgevoerd om te controleren of de symptomen in feite tekenen van andere ziekten zijn, maar geen tekort. Deze omvatten

• Hemogram: om de toestand van je rode en witte bloedcellen te bekijken en te bepalen of de symptomen het gevolg zijn van een infectie of bloedarmoede.
• Controle van elektrolytenwaarden zoals calcium, kalium, natrium en chloriet. Deze niveaus kunnen wijzen op onvoldoende voedingsstoffen in het lichaam en bepaalde ziekten.
• Schildklierhormoonanalyse: omdat schildkliergebrek en schildklierziekte een aantal vergelijkbare symptomen hebben.

In feite worden al deze tests pas uitgevoerd nadat de arts de medische voorgeschiedenis van de patiënt zorgvuldig heeft onderzocht.

Behandeling

De behandeling bestaat eenvoudigweg uit het verhogen van de zinkinname. Ten eerste door regelmatig voedingsmiddelen te eten die zink bevatten. En ook door supplementen te nemen als de arts dat heeft aanbevolen. Supplementen zijn er in verschillende vormen, waaronder capsules, tabletten en zuigtabletten. De dosering hangt af van de staat van het tekort, maar als referentie is de normale dosering voor een volwassene 8 mg/dag voor vrouwen en 11 mg/dag voor mannen.

Voedingsmiddelen om een zinktekort te beperken

Voedingsmiddelen worden ook gebruikt als preventieve maatregel. De voedingsmiddelen die het rijkst zijn aan zink zijn

• Oesters, krabben, garnalen, kreeften
• Rundvlees, karbonades
• Tomaten
• Cashewnoten
• Amandelen
• Sesam-, pompoen- en pompoenpitten
• Zuivelproducten: kaas en melk
• Eieren
• Zwarte chocolade
• Gebakken bonen