Jodiumtekort: symptomen en behandelingen

[Artikel bijgewerkt op 11/09/2023]

Jodiumtekort is een verschijnsel dat veel landen over de hele wereld treft, vooral ontwikkelingslanden. Het kan ernstige gevolgen hebben voor de gezondheid en moet niet lichtvaardig worden opgevat. Hier zijn de belangrijkste symptomen en mogelijke behandelingen.

Wat is jodiumtekort?

Jodium is een spoorelement dat essentieel is voor de productie van schildklierhormonen door de schildklier. Deze klier bevindt zich aan de basis van de nek. Het speelt een vitale rol in het goed functioneren van het lichaam. Hij regelt bijvoorbeeld de stemming, het gewicht, de lichaamstemperatuur, de hersen- en hartfunctie, enz. Kortom, de schildklier zorgt ervoor dat de organen van het lichaam optimaal functioneren. Een tekort aan jodium zou het metabolisme van het lichaam dan ook volledig verstoren.

Wat zijn de oorzaken van een jodiumtekort?

De belangrijkste oorzaak van een jodiumtekort is een tekort aan jodium in de voeding. Het is zelfs zo dat de mensen die het vaakst een ernstig jodiumtekort hebben, mensen zijn met een dieet dat weinig jodium bevat. Jodium zit in keukenzout, dat helpt om het jodiumgehalte in het lichaam in balans te brengen.

Mensen die geen toegang hebben tot gejodeerd zout lopen een groter risico op een jodiumtekort. Over het algemeen worden mensen die in bergen ver van zee wonen en mensen in ontwikkelingslanden het meest getroffen door hun dieet.

Wat zijn de tekenen van een jodiumtekort?

Een jodiumtekort kan zich op verschillende manieren uiten en verschilt per persoon en per leeftijd:

• Hyperthyreoïdie of zwelling van de schildklier ;
• Hypothyreoïdie of een lage schildklierfunctie
• Endemisch cretinisme
• Mentale achterstand

Hyperthyreoïdie

Meer bepaald een colloïd struma of nodulair struma als gevolg van een zwelling van de schildklier. Dit is de meest voorkomende vorm van jodiumtekort. Wanneer de jodiuminname uit de voeding kritiek wordt, begint de schildklier te zwellen om het resterende jodium in het lichaam op zijn niveau te concentreren. De vergroting van de schildklier kan beginnen in de kindertijd en wordt meer uitgesproken in de puberteit. Dit zijn de belangrijkste symptomen van hyperthyreoïdie:

• Snel gewichtsverlies, zelfs als de eetlust toeneemt;
• Een regelmatige en aanhoudende verhoging van de hartslag, vooral tijdens de slaap;
• Spierzwakte en trillende handen;
• Opvliegers;
• Bijna onverzadigbare dorst
• Prikkelbaarheid en nervositeit
• Diarree, braken en misselijkheid;
• breekbaar haar en een warme, klamme huid.

Hypothyreoïdie

Wanneer de schildklierhormoonspiegels in het lichaam ernstig worden, treedt hypotrofie van de schildklier of hypothyreoïdie op. Dit veroorzaakt een algehele vermindering van alle lichaamsfuncties, met de volgende symptomen:

• Opgezwollen gezicht ;
• Zware oogleden;
• Haar dat er lang over doet om terug te groeien en broos is;
• Broze en geribbelde nagels
• Mollige vingers;
• Gelige teint;
• Hese stem;
• Verminderd gehoor;
• Vertraging van psychomotorische functies;
• Depressie ;
• Algemene vermoeidheid ;
• Constipatie ;
• Gewichtstoename ;
• Krampen en gewrichtspijn;
• Menstruatiestoornissen bij vrouwen;
• onvruchtbaarheid.

Endemisch cretinisme

Endemisch cretinisme treft meestal pasgeboren baby’s van wie de moeder een jodiumtekort heeft. Symptomen zijn onder andere

• Doofheid en mutisme;
• Mentale achterstand;
• Trage groei, wat kan leiden tot dwerggroei;
• Strabisme;
• Moeite om bewegingen van ledematen nauwkeurig te controleren;

Mentale achterstand

Mentale retardatie tenslotte is het ernstigste symptoom van een ernstig jodiumtekort, vooral bij kinderen. In feite heeft hun lichaam zich niet normaal ontwikkeld, wat resulteert in een duidelijke mentale en fysieke achterstand. Sommige kinderen kunnen op 3-jarige leeftijd nog niet lopen of woorden registreren.

Hoe wordt jodiumtekort vastgesteld?

Er zijn veel manieren om jodiumtekort met laboratoriumtests vast te stellen. Hier zijn de belangrijkste manieren om de diagnose te stellen:

• Urinaire jodiumdosering: meting van de jodiumconcentratie in 24-uurs urine met behulp van speciale apparatuur;
• Meting van het serumschildkliergehalte (T4);
• Meting van TSH (Thyroïd Stimulerend Hormoon) door middel van radio-immunoassay;
• Diagnose door het afnemen van bloed uit de navelstreng van baby’s;
• Diagnose door het afnemen van radioactief jodium 131 ;
• Echografisch onderzoek van de schildklier om de grootte te beoordelen

Behandelingen voor jodiumtekort

De belangrijkste behandeling voor jodiumtekort is het consumeren van voldoende jodium totdat de niveaus in het lichaam weer in balans zijn. Hiervoor kan een recept voor jodium met of zonder levothyroxine nodig zijn. Voor kinderen met een jodiumtekort moet gedurende een week eenmaal daags 3 µg/kg levothyroxine oraal worden ingenomen.

Hieraan moet jodium worden toegevoegd, 50 tot 90 µg, eenmaal daags oraal in te nemen gedurende enkele weken om het jodiumgehalte snel weer in evenwicht te brengen en het lichaam in staat te stellen weer T4 te synthetiseren. Volwassenen krijgen over het algemeen eenmaal daags 150 µg jodium.

Dit kan gepaard gaan met levothyroxine. Zwangere vrouwen of vrouwen die borstvoeding geven moeten eenmaal daags 250 µg jodide innemen. In het geval van colloïd struma schrijven artsen patiënten 6 mg kaliumjodide of Lugol-jodium voor, één druppel per dag. Het struma zou na enkele weken behandeling moeten verdwijnen. Nodulaire struma’s zijn moeilijker te behandelen.

Ze verminderen niet ondanks behandeling met jodium of thyroxine. Een operatie kan noodzakelijk zijn, vooral als het struma groot is en de luchtpijp samendrukt. Na verwijdering van de schildklier moeten patiënten levenslang schildklierhormoon innemen.

Te kiezen voedingsmiddelen om het risico op jodiumtekort te beperken

Het geheim van het voorkomen van jodiumtekort ligt in de voeding. Je moet ervoor zorgen dat je regelmatig jodium eet. Hoe kun je herkennen welke voedingsmiddelen rijk zijn aan jodium? Hier is een lijst:

• Zeezout ;
• Vette vis zoals makreel, ansjovis en sardines;
• Zeevruchten zoals schelp- en schaaldieren;
• Zeewier;
• Eigeel;
• Kaas ;
• Granen;
• Levertraan.

Tot slot is het belangrijk om te weten dat als je een tekort aan jodium hebt, je het beste kruisbloemige voedingsmiddelen zoals kool, broccoli, bloemkool en alle koolsoorten kunt vermijden. Deze voedingsmiddelen voorkomen namelijk dat het jodium dat andere voedingsmiddelen leveren, wordt vastgelegd.